Een klein beetje historie

Het aansmeren of stuk

en bestaat al sinds de oudheid. Zo smeerden mensen de gaten in de primitieve huisjes dicht met klei of leem. Romeinen brandden al kalksteen in ovens voor hun stucwerk.

Het sierstucwerk met gla

dde wanden en ornamenten is ontstaan in de 17^e eeuw. Deze stuc werd aangebracht op leem en stro. De barokachtige sierstuc werd verder ontwikkeld in de 18^e eeuw en leidde tot de indrukwekkende sierrozetten en gewelvenplafonds.

De kalk werd gemaakt met gebrande schelpen en kalksteen als bindmiddel, beiden bestaan uit calciumcarbonaat. Door dit te verhitten tot 1000 graden ontstaat ongebluste kalk. In Nederland zijn deze kalkovens nog steeds te bezichtigen bijvoorbeeld in het Zuiderzee museum, in Garmerwolde Groningen, Dedemsvaart maar de meesten staan in zuid Limburg.

Door de import van kalksteen stopte de productie van schelpkalk. Dit wordt nu alleen nog gebruikt voor restauratiewerkzaamheden.

Bij zowel kalkstuc, leemstuc en gips gebonden stuuk zijn andere componenten nodig om de mortel een smeerbare substantie te maken. Zo wordt bij leemstuc stro toegevoegd om scheurvorming tegen te gaan en het leem te versterken met deze vezels. Koeienharen of varkensharen werden voorheen gebruikt voor kalk en gips. Zand wordt toegevoegd om de structuur van het stuc te bepalen.

De stuc werd aangebracht op stro dat met ijzerdraad aan muur en plafond zat of met dun lattenwerk. Voorstrijk bestond nog niet maar wel een goede opbouw van het stucwerk. Eerst een vertinlaag en daaroverheen een raaplaag waarin eventuele ornamenten verwerkt zitten en daar overheen een dunne laag fijne pleister.

Bovenzijde van het stucplafond omstreeks 1825. De met plantaardige vezels versterkte pleistermortel is tussen de latjes door gedrukt om een hechte verankering met de latjes te krijgen (foto RCE, T. Hermans 2002)

Gezond wonen

De wanden van je woning zijn een derde huid. Een gezond binnenklimaat vinden veel mensen belangrijk omdat we veel tijd in ons huis doorbrengen, zeker door het recente thuiswerken op grote schaal.

Een manier om een prettig binnenklimaat te krijgen is door de opbouw van de muur. Eigenwijs Bouw bouwt damp open en een mooie aanvulling op deze bouwstijl is het stuken van de wanden(zowel binnen als buiten) met leem of kalkstuc.

Kalk stuuk

Kalk is ideaal voor renovatie, restauratie én nieuwbouw. Net als leem zorgt kalk voor een gezond woonklimaat. Omdat kalk een hoge PH-waarde heeft en door de alkaliteit is er geen voedingsboden voor schimmels.

Na de tweede wereldoorlog en tijdens de wederopbouw met inferieure hydraulische kalkmortels, cementproducten en goedkope industriële bouwmaterialen raakten de voordelen van kalk vergeten. In onze tijd is natuurlijke kalk herontdekt voor de degelijke en duurzame afwerking van wanden en gevels. Kalk is rustiger te verwerken dan de nu gangbare materialen cement en gips. Tegelijkertijd is kalk taaier, flexibeler en daardoor juist op de lange termijn veel sterker en duurzamer. Kalk is ook desinfecterend, vochtregulerend en bijzonder geschikt voor decoratieve vormgeving.

Leem stuuk

Fans van het programma “Grand Designs” kennen wellicht het verhaal van Kevin McCabe die eigenhandig een kasteel bouwde van leem. https://www.granddesignsmagazine.com/grand-designs-houses/cob-house-east-devon/

Dit is natuurlijk een zeer fanatieke leem liefhebber maar het afwerken van bestaande woningen met leem hebben ook een mooie opbrengst. Zowel in esthetiek en binnenklimaat is leem een onovertroffen product dat in gebruik zeer vergevingsgezind is; immers als het afbreekt kun je het bevochtigen in water en opnieuw aansmeren.

Ook wordt leem vaak voorgekleurd zodat beschadigingen niet snel zichtbaar zijn. Maar ook het later schilderen van een leemwand is een mooie optie. Kies dan voor een ecologische ademende verf.

Mensen die kiezen voor warmtewanden gebruiken vaak leem vanwege de gelijkmatige warmteverdeling en vochttransport.

Leem kan op bijna alle ondergronden worden toegepast onder andere op baksteen, gipsplaten, kalkzandsteen, fermacel, pavatex, steengaas en riet.